TERÖR RUHSAL TRAVMA YARATIYOR!
Kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, kontrolü kaybetmiş hissi veren, güvenlik duygusunu zedeleyen olaylar ruhsal travma yaratabilir. Bu olaylar çoğu kez olağan dışı ve beklenmedik bir biçimde yaşanırlar. Bir bıçak, fiziksel olarak yaraladığında nasıl ciltte hasar bırakıp fiziksel bütünlüğü bozuyorsa, ruhsal olarak yaraladığında da ruhsal bir hasar bırakır ve ruhsal bütünlüğü bozar. Ölecek gibi olunur, ölecekmiş gibi korkulur.
YAŞANANLAR TRAVMA OLURSA NELER YAŞANIR?
Travmatik olay ve o sırada yaşananlar tekrar tekrar kişinin aklına gelir. O anı yeniden yaşıyormuşçasına o sırada hissettiklerini yeniden hisseder. Mutlaka kişinin doğrudan bir şey yaşamasına da gerek yoktur, birçok travma tanık olunarak gerçekleşir. Kişi ruhsal dengesini yeniden kazanmakta zorluk çeker.
Kendisini güvende hissetmek için travmatik olayı anımsatan durumlardan kaçınmaya başlar. Ne yazık ki bu durum kişinin yaşamını sınırlar. İnsanlardan uzaklaşma, gelecek beklentisinin kalmaması gibi belirtiler görülebilir. “Benim yaşadıklarımı kimse anlayamaz.” tarzında düşünme sık görülür. Kişiler olayı yaşamamış kişilerden duygusal olarak uzak hissedebilirler. Bazılarının duygularında körelme olur, sevinç ve üzüntü hissedemeyebilirler.
Diğer yandan bazı kişiler kendilerini diken üstünde, sürekli tetikte hissedebilirler. Aşırı uyarılma hali yaşarlar. Ani ses ve hareketlerde irkilme, yerinden sıçrama, gerginlik yaşar, sakinleşemezler.
İleri yaştaki bir akrabanın yıllarca süren bir hastalık sonrasında ölümünün ruhsal travmaya yol açma ihtimali daha düşük iken, insanın bir yakınını beklenmedik ve ani bir biçimde –örneğin terör saldırısında- kaybetmesi daha fazla travmatik etki yapar.
HANGİ OLAYLAR RUHSAL TRAVMAYA YOL AÇAR?
Ruhsal sorunlara yol açtığı bilinen travma türleri şöyle sıralanabilir:
1. Doğal afetler (deprem, sel, yangın)
2. İnsan eliyle yapılan travmalar (terör, savaş, işkence, tecavüz)
3. Kazalar (işyerinde, trafikte)
4. Beklenmedik ölümler (kalp krizi, kaza sonucu ölüm)
5. Ciddi-ölümcül hastalıklara yakalanma
TERÖRE MARUZ KALANLAR RİSK ALTINDA
Ruhsal travmayla karşılaşma şansı herkes için eşit değildir. Bugün terörün daha çok yaşandığı Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerde yaşayanlar daha büyük risk taşımakta. Askerler, polisler, itfaiye ve sağlık personeli travmatik olaylarla daha sık karşılaşırlar. Başka ruhsal hastalığı olanlar, alkol-madde bağımlılığı olanlar, geçmişinde benzer bir olay yaşamış ve bunu aşamamış olanlar travmatik olaylardan daha çok etkilenirler.
Yaşamda, güvenli ve yaşanabilir bir çevre oluşturmak ya da kişinin kendisini güvenli hissedebileceği bir çevrede yaşaması ruh sağlığının korunması açısından çok önemlidir.
