PSİKANALİZ İLE DÜŞLERİN İZİNDE
Freud’un “Düşlerin Yorumu”nun[1] önemi ve etkisi bilinmektedir. Düş anlayışını temelden değiştirmiş, düşleri çalışma üzerine bir yöntem geliştirmiş, düş çalışmasını tanımlamıştır. Düşlerin arzuları doyurmasına, varsanısal özelliğine, zihnin gerileyerek işlev görmesine, düşlerdeki yer değiştirmelere ve düşlerdeki düzeneklerle nevrotik belirtiler arasındaki benzerliklere değinmiştir.
E. F. Sharpe[2] psikanaliz uygulamasında düşlerin yorumlanması üzerine yazmıştır. Düşler ile sanat yapıtlarını (resim, şiir) karşılaştırır. H. Nagera ve ark.[3] yalnızca Freud’u kaynak alarak Düşlerle bağlantılı kavramları Freud yazını üzerinden derlemişlerdir.
Daha sonra birçok yazar Klein ve Bion’un katkıları üzerinden düşler üzerine yazmıştır. D. Meltzer[4] psikanaliz açısından düş kuramını ve düşü yorumlama tekniğini Klein ve Bion’un kavramları üzerinden yeniden değerlendirmiştir. Freud, Klein ve Bion’dan etkilendiğini belirten H. Segal[5]; düş, düşlem, simgeleştirme, oyun ve depresif konumu ele almıştır. T. Ogden[6] Freud’un “Yas ve Melankoli” makalesini, Bion’un kapsayan ve kapsanan, Winnicott’ın olma ve kucaklama kavramlarını kullanarak düş görme ve görememe konularını işlemiştir. Ogden, Bion’un “düş düşünmesi” kavramı üzerinde çalışmış ve bu kavram başka psikanalistlerin de ilgisini çekmiştir. Bion, alfa işlevi çalışıyorsa alfa ögelerinin düş düşüncesi için kullanılabilir halde olduğunu, beta ögelerinin ise yansıtmalı özdeşleşmeye maruz kaldığını belirtmiştir. Bu iki durum düşün yorumlanışını değiştirmektedir.
Düşlerin klinik uygulamadaki kullanımı ve psikopatolojilerle bağlantıları da önemli bir ilgi alanı olmuştur. S. Flanders ve ark.[7]; düşlerin kullanımı, istismarı, işlevi, aktarımla ilişkisi, yorumlamanın önemi ve benliğin bütünleştirici işlevi ile ilişkilerini ele almışlardır. A. Rothstein ve ark.[8] klinik uygulamada düşlerin yerini birçok durum açısından değerlendirmişlerdir. R. J. Perelberg ve ark.[9] düş alanına ve düşlerin psikopatolojiyle bağlantılarına değinmiştir. J. Quinodoz[10], düşü göreni korkutan ve kaygılandıran ama psikanalistin, ruhsal bütünleşmede bir aşamanın tamamlandığını gözlemlediği düşlerden söz eder. Bu düşlerden psikanalistin karşı aktarımında etkilendiğini ve hastanın kaygısını kapsayabilirse ve düşü daha geniş bir açıdan yorumlarsa hastanın bu kapsama işlevi ile özdeşleşebileceğini belirtir.
R. Blass[11]; düşlerin gerekçelendirilmesi, anlam, gerçeklik ve yorumlama konularını derinlemesine tartışmıştır. K. Hall[12]; olumsuzlama, öteki, mit, inanç, düşlem ve kaygı gibi düşlerin oluşumuna katkıda bulunana dinamikleri ele almıştır.
Psikanaliz Yazıları”nın 2000’deki ilk sayısı “Yüzyıl Sonra Düş ve Düşlerin Yorumu” ve 2020 yılındaki 40. sayısı “Düşler Yeniden”dir. İlk sayıda R. Tükel “Düşlerin Yorumu” üzerinden düş yorumlama yöntemini, isteğin doyurulmasını, sansürü, düş malzemesinin kaynaklarını, düş çalışmasını; B. Penot düş çalışmasıyla ilgili süreçleri; T. Parman ergenlik bağlamında gecenin ortaya çıkardığı kaygıları, mastürbasyonu, düş ve düşünü; M. Stone sınır durumlarda düşleri ve düşlerin kullanımını; A. Gürdal Küey düşlerde arzu ve zaman konularını; T. Tunaboylu İkiz İslam’da düşlerin yorumlanmasını değerlendirmiştir.
“Düşler Yeniden” sayısında R. Tükel düşü anlamlandırmayı etkileyen ögeleri araştırmış; S. Halifeoğlu Lacan’ın kuramındaki gerçek kavramının düşlerle ilişkisini değerlendirmiş; B. Penot düş dilini, bu dilin düş çalışmasındaki seyrini ve düşün işlevini örneklerle yorumlamıştır; A. G. Küey düşlerdeki çocukluğu ve çocuksuyu irdelemiş, düşlerin zamana karşı kazandığımız gerçek bir zafer olduğunu göstermiştir; V. Keser Freud’un bir saptaması üzerinden Bion ve Anzieu atıflarıyla düşlerin kökenini araştırmış; T. Parman Meltzer’in “Düş Yaşamı: Psikanalitik kuramın ve tekniğin yeniden araştırılması” (1984) kitabını değerlendirmiştir.
Yukarıda gördüğünüz üzere düşler, psikanalistler için temel olduğu kadar çok zengin bir çalışma alanıdır.
[1] Freud, S. [1900] Düşlerin Yorumu I-II, Çev. E. Kapkın, Payel Yayınları, İstanbul, 1996.
[2] Sharpe, E. F. [1937] Dream Analysis: A Practical Handbook of Psychoanalysis, Karnac, 1978.
[3] Nagera, H. [1969] Basic Psychoanalytic Concepts on the Theory of Dreams - Basic Psychoanalytic Concepts (Volume 2). Routledge, 2014.
[4] Meltzer, D. [1984] Dream-life: A Re-Examination Of The Psychoanalytic Theory and Technique, Published for the Harris Meltzer Trust by Karnac, 2009.
[5] Segal H. Dream, Phantasy and Art, The New Library of Psychoanlysis, 1991.
[6] Ogden T. H. This Art of Psychoanalysis: Dreaming Undreamt Dreams and Interrupted Cries, New Library of Psychoanalysis, 2005.
[7] Flanders S. The Dream Discourse Today, New Library of Psychoanalysis, 1993.
[8] Rothstein, A. The Interpretations of Dreams in Clinical Work, Intl Universities Press Inc, 1987.
[9] Perelberg R. J. Dreaming and Thinking, Psychoanalytic Ideas Series, Karnac Books, 2000.
[10] Quinodoz, J-M. Dreams That Turn Over a Page: Paradoxical Dreams in Psychoanalysis (New Library of Psychoanalysis). Routledge, London, 2002.
[11] Rachel B. The Meaning Of The Dream In Psychoanalysis, State University of New York Press, 2002.
[12] Hall, K. The Stuff of Dreams: Fantasy, Anxiety, and Psychoanalysis, Karnac, 2007.
''Joseph's Dream'', painting by Gaetano Gandolfi, 1790
